आता हिंदू-मुस्लिम समाजापाठोपाठ पाठोपाठ आता मध्य प्रदेशातील भोजशाळा वादात जैन समाजानेही उडी घेतली आहे. जैन समाजाच्या लोकांनी येथे गुरुकुल असल्याचा दावा केला असून, 22 जुलै रोजी सर्वोच्च न्यायालयात याचिकाही दाखल करून जैन समाजाचा तिसरा पक्ष म्हणून समावेश करण्याची मागणी केली आहे.
ब्रिटिश म्युझियममध्ये ही मूर्ती सापडल्याचा युक्तिवाद जैन समाजाने केला आहे. ती वाग्देवी (सरस्वती)ची नाही तर जैन धर्मातील देवी अंबिका आहे. एएसआयच्या सर्वेक्षणादरम्यान सापडलेल्या अनेक मूर्ती जैन समाजाच्या असल्याचेही सांगण्यात आले आहे. त्यामुळे भोजशाळा जैन समाजाच्या ताब्यात देण्यात यावी आणि पूजा करण्याचा अधिकारही देण्यात यावा, अशी मागणी करण्यात आली आहे.
आत्तापर्यंत फक्त हिंदू आणि मुस्लिमच भोजशाळेवर आपला दावा करत होते, पण आता जैन समाजाच्या आगमनाने हे प्रकरण त्रिकोणी बनले आहे. वास्तविक, भोजशाळा 11व्या शतकात परमार वंशाचा राजा राजा भोज याने बांधली होती. राजा भोज हे सरस्वती देवीचे निस्सीम भक्त होते. त्यांनी 1034 मध्ये येथे एक महाविद्यालय स्थापन केले, जे नंतर ‘भोजशाळा’ म्हणून ओळखले जाऊ लागले. काही लोकांनी ते हिंदू सरस्वती मंदिर असल्याचेही मानले. 1305 मध्ये अलाउद्दीन खिलजीने भोजशाळा पाडली आणि 1401 मध्ये दिलावर खान गौरीने येथील एका भागावर मशीद बांधली असे सांगितले जाते. १५१४ मध्ये महमूद शाह खिलजीने दुसऱ्या भागातही मशीद बांधली.
काही दिवसांपूर्वी वाराणसी येथील ज्ञानवापी मशिदीचे सर्वेक्षण ASI तर्फे करण्यात आले होते. त्यानंतर कोर्टाच्या आदेशानुसार ज्ञानवापी मशिदीच्या दक्षिणेकडील तळघरामध्ये हिंदूंना पूजा करण्याची परवानगी देण्यात आली आहे. आता त्याच पार्श्वभूमीवर मध्य प्रदेशमधील भोजशाला येथील परिसराचे सर्वेक्षण करण्यात येणार आहे. भारतीय पुरातत्व विभागा (ASI) तर्फे हे सर्वेक्षण केले जाणार आहे. मध्यप्रदेश उच्च न्यायालयाच्या इंदौर खंडपीठाने याबाबतचे आदेश दिले आहेत. मात्र या आदेशाला मुस्लिम पक्षकारांकडून सुप्रीम कोर्टात आव्हान देण्यात आले होते. मात्र कोर्टाने ASI चे सर्वेक्षण थांबविण्यास नकार दिला आहे.
