▪️भारतातील सर्वोत्तम संत परंपरेचे प्रमुख असलेले संत शिरोमणी संत रविदास यांना जयंतीनिमित्त विनम्र अभिवादन
▪️भारताला सर्वोत्तम संत परंपरा देणारे संत रविदास अर्थात संत रोहिदास यांनी देवपूजा, भक्ती जागृत करत कर्मकांडांना विरोध केला आहे. त्यांच्या विशेष प्रयत्नांमुळे समाजात सामाजिक एकोपा निर्माण झाला आहे. त्यांनी जातिभेद निर्मूलनासाठी मोलाचे काम करून सामाजिक दुष्कृत्ये रोखण्यासाठी जनजागृती केली. परकीय राजवटीच्या अत्याचाराविरुद्ध समाज उभा करत समाजाला आधार दिला. संत रविदास यांनी संपूर्ण भारताला आपले कार्यक्षेत्र बनवले होते. त्यामुळे संपूर्ण देशात त्यांच्याबद्दल श्रद्धा दिसून येते.
▪️संत रविदासजींचे प्रेरणादायी जीवन –
मृदू स्वभाव, उमदे विचार, आत्मभान, आत्मविश्वाळस आणि स्वाभिमान यांमुळे त्यांच्यात अशी प्रतिभा जागृत झाली होती की जो कोणी त्यांच्या संपर्कात येत असे, ती व्यक्ती मंत्रमुग्ध होत असे.
ते सरळ जीवन जगायचे, कमावलेले अन्न खाणे, समाधानी राहणे, सुख-दु:खात मनाची स्थिती समान ठेवणे हा त्यांच्या स्वभावाचा भाग बनला होता.
▪️स्वामी रामानंद यांचे शिष्य-
प्रसिद्ध संत स्वामी रामानंद यांचे शिष्य बनण्याची इच्छा जेव्हा भक्त रवीदास यांच्या मनात निर्माण झाली, तेव्हा स्वामी रामानंदांनी ती तात्काळ स्वीकारली.
▪️जातिभेद खोटा आहे-
संत रविदास म्हणतात की, सर्वांचा परमेश्वर एकच आहे, मग हा जातीभेद जन्मापासून आला हे खोटे आहे. शरीराचे अवयव वेगळे नाहीत. म्हणजेच ‘जीवाला जात नाही, वर्ण नाही, कुळ नाही. खरे तर सर्वांची जात सारखीच असते.’ संत रविदास म्हणतात, संतांच्या मनात फक्त सर्वांच्या हिताचाच विषय राहतो. तो सर्वांमध्ये एकच देव पाहतो आणि जात-पात मानत नाही. संत रविदासांनी आपल्या भाषणातून समाजाला समजावून सांगितले की, कोणीही जन्मत: श्रेष्ठ किंवा कनिष्ठ नसतो. फक्त क्षुल्लक (लहान) कृत्ये माणसाला तुच्छ बनवतात.
▪️संत रविदासांना मुस्लिम बनवण्याचे प्रयत्न-
संत रविदासांना मुसलमान केल्याने त्यांचे लाखो भक्तही मुसलमान होतील, या विचाराने त्यांच्यावर धर्मांतरासाठी अनेक प्रकारचे दबाव आले, पण संत रविदासांची श्रद्धा आणि निष्ठा आपल्याला अढळ दिसते. त्यांना मुस्लिम बनवण्यासाठी सदना पीर आले होते. परंतु देवावरील त्यांची भक्ती आणि अध्यात्मिक साधना यांच्या प्रभावाखाली सदना पीर हिंदू झाले आणि ‘रामदास’ नावाने त्यांचे शिष्य बनले.
▪️जातीने कोणीही उच्च पदावर पोहोचले नाही-
संत रविदास म्हणाले होते, ‘जातीने कोणीही उच्च पदावर पोहोचलेले नाही.’ कोणत्याही माणसाने आपल्या जातीमुळे इतिहासात आपले स्थान निर्माण केले नाही, हे शाश्वत सत्य आहे. स्वामी रामानंद यांनी धन्ना (जाट), सेना (न्हावी), रैदास (चर्मकार), कबीर (विणकर) यांना आपले शिष्य का केले ? मीरा, काशी नरेश आणि मेवाडच्या राणा घराण्याच्या वैभवशाली वधूंनी संत रविदास यांना आपले गुरू का केले ?
माणसाला महान बनवण्याचे काम त्याची देवाप्रती असलेली भक्ती, शिक्षण, परिश्रम, चारित्र्य, श्रद्धा, औदार्य, कर्तव्यदक्षता आणि मानवी पैलू यातून केले जाते, जातीने नाही.
▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️
संदर्भ पुस्तक –
सेंट ट्रेडिशन अँड सोशल हार्मनी ऑफ इंडिया; लेखक – डॉ. कृष्ण गोपाळ
सौजन्य -विश्व संवाद केंद्र,पुणे
