प्रजासत्ताक दिनाच्या परेडसाठी कडक थंडीत सराव करून लष्कराचे जवान सध्या घाम गाळत आहेत. परेड दरम्यान, कर्तव्याच्या मार्गावर ‘गोल्डन इंडिया: हेरिटेज अँड डेव्हलपमेंट’ हे चित्र रेखाटले जाणार आहे. यादिवशी हवाई दलाची ४० विमाने फ्लायपास्ट करतील, त्यापैकी २२ लढाऊ विमाने असतील. मात्र यावेळी परेड दरम्यान अॅडव्हान्स्ड लाइट हेलिकॉप्टर ध्रुव आणि स्वदेशी हलके लढाऊ विमान तेजस उडताना दिसणार नाहीत.
हवाई दलाचे विंग कमांडर मनीष शर्मा म्हणाले की, प्रजासत्ताक दिनाच्या परेडमध्ये एकूण ४० विमाने सहभागी होतील. या फ्लायपास्टमध्ये २२ लढाऊ विमाने, ११ वाहतूक विमाने आणि ७ हेलिकॉप्टरचे आपले सामर्थ्य दाखवतील. यामध्ये, राफेल, सुखोई-३० आणि सी-१३०जे हरक्यूलिस कर्तव्य मार्गावर हवाई स्टंट करतील. याशिवाय, तीन डॉर्नियर विमाने देखील प्रजासत्ताक दिनाच्या संचलनाचा भाग असतील. यावेळी परेड दरम्यान अॅडव्हान्स्ड लाइट हेलिकॉप्टर ध्रुव आणि स्वदेशी हलके लढाऊ विमान तेजस उडताना दिसणार नाहीत. या महिन्याच्या सुरुवातीला गुजरातमधील पोरबंदर येथे भारतीय तटरक्षक दलाचे (ICG) अॅडव्हान्स्ड लाइट हेलिकॉप्टर ध्रुव हे नियमित प्रशिक्षण उड्डाणादरम्यान कोसळले होते, त्यामुळे ALH ध्रुव अजूनही ग्राउंडेड आहे आणि फ्लायपास्टसाठी वापरले जात नाही.
स्वदेशी बनावटीचे हलके लढाऊ विमान तेजसचा परेडमध्ये सहभाग न करण्याबाबत विंग कमांडर म्हणाले की, यावेळी भारतीय हवाई दलाने प्रजासत्ताक दिनाच्या परेडसाठी नवीन धोरण तयार केले आहे. त्यानुसार, तेजस लाइट कॉम्बॅट एअरक्राफ्टला त्याच्या सिंगल इंजिन क्षमतेमुळे उत्कृष्ट कामगिरी असूनही वगळण्यात आले आहे. तथापि, तेजसने यापूर्वी प्रजासत्ताक दिनाच्या परेडव्यतिरिक्त दुबई आणि सिंगापूरमधील आंतरराष्ट्रीय हवाई कार्यक्रमांमध्ये उड्डाण केले आहे. त्यांनी सांगितले की फ्लायपास्ट दोन भागात विभागला गेला आहे. दुसऱ्या भागात जटिल रचना आणि अचूक युक्त्या दाखवल्या जाणार आहेत.
संरक्षण मंत्रालयाच्या म्हणण्यानुसार, प्रजासत्ताक दिनाचा सोहळा राष्ट्रीय युद्ध स्मारकापासून सुरू होईल. त्यात भारतीय हवाई दलाचा एक औपचारिक मार्चिंग तुकडी असेल. या पथकात चार अधिकारी आणि १४४ सहभागी असतील, जे ७२ संगीतकारांच्या बँडच्या तालावर मार्च करतील. मार्चिंग ट्यून अंतराळवीरांचा उत्साह, हवाई शक्ती, निर्भय योद्धे आणि उत्तरेकडील सीमेवरील हवाई दलाच्या शौर्य प्रतिबिंबित करतील. तसेच मार्चिंग तुकडीसाठी निवडलेले सैनिक पहाटे ४:०० वाजल्यापासून दररोज ७ ते ८ तास ड्युटी सराव करून घाम गाळत आहेत. बीटिंग रिट्रीट समारंभातही, हवाई दलाचे १२८ संगीतकार देशभक्तीपर गाणी सादर करतील, ज्यामुळे प्रजासत्ताक दिनाच्या समारोपाची भव्य सांगता होईल.
प्रजासत्ताक दिनाच्या संचलनात कर्तव्याच्या मार्गावर आधारित चित्ररथांच्या माध्यमातून ‘सुवर्ण भारत: वारसा आणि विकास’ ही थीम बघायला मिळणार आहे. या वर्षाच्या सुरुवातीपासून, संरक्षण मंत्रालयाने परेडमध्ये समाविष्ट करावयाच्या झांक्यांचा निर्णय घेण्यासाठी सल्लामसलत प्रक्रिया स्वीकारली आहे. सर्वप्रथम, संरक्षण मंत्रालय सर्व राज्ये, केंद्रशासित प्रदेश तसेच केंद्रीय मंत्रालये आणि विभागांकडून चित्ररथांसाठी प्रस्ताव मागवते. चित्ररथांची निवड करण्यासाठी, एक मूल्यांकन तज्ञ समिती स्थापन करण्यात आली आहे, ज्यामध्ये कला, संस्कृती, चित्रकला, शिल्पकला, संगीत, वास्तुकला आणि नृत्यदिग्दर्शन इत्यादी क्षेत्रातील नामांकित व्यक्तींचा समावेश आहे. एप्रिल २०२४ मध्ये चर्चेसाठी झालेल्या वरिष्ठ अधिकाऱ्यांच्या बैठकीत मिळालेल्या सूचनांच्या आधारे ह्या चित्ररथांच्या कल्पना समाविष्ट करण्यात आल्या आहेत.
या मध्ये आंध्र प्रदेश, बिहार, चंदीगड, दादरा नगर हवेली तसेच दमण आणि दीव, गोवा, गुजरात, हरियाणा, झारखंड, कर्नाटक, मध्य प्रदेश, पंजाब, त्रिपुरा, उत्तराखंड, उत्तर प्रदेश आणि पश्चिम बंगाल येथील कलाकारांचा समावेश असणार आहे. याशिवाय, केंद्र सरकारच्या ११ मंत्रालये आणि विभागांचे चित्ररथही परेडमध्ये दिसतील. निवडलेल्या चित्ररथांमध्ये देशाच्या विविध शक्ती आणि त्याच्या सतत विकसित होणाऱ्या सांस्कृतिक वारशाचे दर्शन घडेल, जो एका गौरवशाली भविष्याकडे वाटचाल करत आहे. डीआरडीओ परेडमध्ये एका झांकीद्वारे बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्राचे प्रदर्शन करण्यात येणार आहे.
