Muhammad Yunus : बांगलादेशात गेल्या अनेक दिवसांच्या राजकीय गोंधळानंतर आता अंतरिम सरकार स्थापन होणार आहे. नोबेल पारितोषिक विजेते मोहम्मद युनूस यांची बांगलादेशातील अंतरिम सरकारचे नेतृत्व करण्यासाठी निवड करण्यात आली आहे. देशाचे राष्ट्रपती मोहम्मद शहाबुद्दीन यांच्या अध्यक्षतेखाली बंग भवन (राष्ट्रपती भवन) येथे झालेल्या बैठकीत हा निर्णय घेण्यात आला. आंदोलक विद्यार्थ्यांनी मोहम्मद युनूस यांचा अंतरिम सरकारचे नेतृत्व करण्याचा प्रस्ताव मान्य केला आहे. आरक्षण आंदोलनाचे नेतृत्व करणाऱ्या विद्यार्थी नेत्यांसह तिन्ही सेना प्रमुखांनीही या बैठकीला हजेरी लावली.
गरिबीशी लढा देण्यासाठी ‘बँकर ऑफ द पुअर’ म्हणून ओळखले जाणारे मोहम्मद युनूस हे अंतरिम सरकारचे मुख्य सल्लागार म्हणून आंदोलक विद्यार्थ्यांची पहिली पसंती होते. त्यांनी अंतरिम सरकारचे मुख्य सल्लागार बनवण्याची विद्यार्थ्यांची विनंती मान्य केली आहे. तसेच विद्यार्थ्यांच्या मागण्या देखील पूर्ण करणार असल्याचे त्यांनी सांगितले.
कोण आहेत मोहम्मद युनूस?
मोहम्मद युनूस हे बांगलादेशच्या माजी पंतप्रधान शेख हसीना यांचे कट्टर विरोधक आहेत. शेख हसीना यांनी पंतप्रधानपदाचा राजीनामा देऊन देश सोडण्यामागे हेही एक प्रमुख कारण मानले जात आहे.
‘बँकर ऑफ द पुअर’ म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या युनूस आणि त्यांनी स्थापन केलेल्या ग्रामीण बँकेला 2006 मध्ये शांततेचा नोबेल पुरस्कार मिळाला. कारण, त्यांनी ग्रामीण भागातील गरीबांना $100 पेक्षा कमी कर्ज देऊन लाखो लोकांना गरिबीतून बाहेर काढण्यास मदत केली. या गरीब लोकांना मोठ्या बँकांकडून कोणतीही मदत मिळू शकली नाही.
त्यांच्या कर्ज देण्याच्या मॉडेलने जगभरात अशा अनेक योजनांना प्रेरणा दिली. यामध्ये अमेरिकेसारख्या विकसित देशांचाही समावेश आहे. अमेरिकेत युनूस यांनी ग्रामीण अमेरिका ही स्वतंत्र ना-नफा संस्था सुरू केली. जसजसे 84 वर्षांचे युनूस यशस्वी झाले, तसतसा त्यांचा राजकारणात उतरण्याचा कल वाढला. 2007 मध्ये त्यांनी स्वतःचा पक्ष काढण्याचाही प्रयत्न केला. मात्र त्यांच्या महत्त्वाकांक्षेने मोठे रूप धारण करण्यास सुरुवात केल्यावर शेख हसीना संतप्त झाल्या. हसीनाने युनूस यांच्यावर ‘गरिबांचे रक्त शोषण्याचा’ आरोपही केला.
बांगलादेश आणि शेजारील भारतासह इतर देशांतील समीक्षकांचे म्हणणे आहे की, मायक्रोलेंडर्स जास्त व्याज आकारतात आणि गरिबांकडून पैसे उकळतात. परंतु युनूस म्हणाले की, हे दर विकसनशील देशांतील स्थानिक व्याजदरांपेक्षा खूपच कमी आहेत. 2011 मध्ये हसिना सरकारने त्यांना ग्रामीण बँकेच्या प्रमुख पदावरून हटवले. त्यानंतर सरकारने सांगितले की, 73 वर्षीय युनूस कायदेशीर सेवानिवृत्तीचे वय 60 वर्षे पूर्ण झाल्यानंतरही या पदावर कायम राहतील.
दरम्यान, सोमवारी टाइम्स नाऊशी बोलताना ते म्हणाले की, हसिना देशातून बाहेर पडल्यानंतर 1971 मध्ये पाकिस्तानपासून स्वातंत्र्यासाठी लढलेल्या युद्धानंतर बांगलादेशसाठी हा “दुसरा मुक्ती दिवस” आहे. युनूस सध्या पॅरिसमध्ये असून तेथे त्यांच्यावर किरकोळ वैद्यकीय प्रक्रिया सुरू आहे. त्यांच्या प्रवक्त्याने सांगितले की त्यांनी हसीना विरुद्धच्या मोहिमेचे नेतृत्व करणाऱ्या विद्यार्थ्यांच्या विनंतीला त्यांना अंतरिम सरकारचे मुख्य सल्लागार बनवण्याची विनंती मान्य केली आहे.
