ज्ञानवापी मशीद परिसरात भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण (ASI) च्या रिपोर्टनुसार जी माहिती समोर आली आहे की, ”सध्या असलेल्या संरचनेच्या बांधकामापूर्वी तेथे एक मोठे हिंदू मंदिर अस्तित्वात होते.” अशी माहिती समोर आल्यानंतर ज्ञानवापी मशिदीच्या बाहेर सुरक्षा व्यवस्था वाढवण्यात आली आहे. हिंदू मंदिरांच्या पुराव्याची पुष्टी करणारा भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण अहवाल प्रसिद्ध केल्यानंतर, वादग्रस्त ज्ञानवापी मशिदीत आजचा जुम्मा (प्रत्येक शुक्रवारी मुस्लिम समाजाकडून केली जाणारी प्रार्थना) याला विशेष महत्व आहे. त्यामुळे कोणताही अनुचित प्रकार घडू नये यासाठी कडक सुरक्षा व्यवस्था ठेवण्यात आली होती.
मुसलमान समाजाची शुक्रवारची प्रार्थना शांततेत पार पडावी तसेच परिस्थिती शांत राहील यासाठी माध्यमांना जाणूनबुजून ज्ञानवापी मशिदीपासून काही अंतरावर दूर ठेवण्यात आले होते. तथापि, परिसरात कोणताही तणाव निर्माण होऊ नये यासाठी कडेकोट सुरक्षेचा बंदोबस्त ठेवण्यात आला होता. सर्वात महत्वाचे म्हणजे, ज्ञानवापी मशीद परिसरातील भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण (ASI) च्या रिपोर्टनुसार अहवालामध्ये असे दिसून आले आहे की, १७ व्या शतकामध्ये असलेली संरचना नष्ट झाल्याचे दिसून आले आणि ”त्याचा काही भाग सुधारित करून पुन्हा वापरण्यात आला.” हे वैज्ञानिक अभ्यासावर आधारित आहे. असे म्हटले जाऊ शकते की, विद्यमान संरचनेच्या बांधकामापूर्वी तेथे एक मोठे हिंदू मंदिर अस्तित्वात होते.”
ASI ने आपल्या अहवालात असे म्हटले आहे, ”एखाद्या खोलीमध्ये सापडलेल्या अरबी-पर्शियन शिलालेखात ही मशीद औरंगजेबाच्या 20व्या राजवटीत (1676-77 CE) बांधण्यात आल्याचा उल्लेख आहे. त्यामुळे, पूर्व-अस्तित्वात असलेली रचना 17व्या शतकात, राजवटीत नष्ट झालेली दिसते. औरंगजेबाचा, आणि त्याचा काही भाग सध्याच्या संरचनेत बदलून पुन्हा वापरण्यात आला. वैज्ञानिक अभ्यास/सर्वेक्षण, स्थापत्य अवशेषांचा अभ्यास, उघडकीस आलेली वैशिष्ट्ये आणि कलाकृती, शिलालेख, कला आणि शिल्पे यांच्या आधारे असे म्हणता येईल की सध्याच्या संरचनेच्या बांधकामापूर्वी तेथे हिंदू अस्तित्वात होते.”
”सध्याच्या संरचनेतील मध्यवर्ती कक्ष आणि पूर्व-अस्तित्वातील संरचनेचे मुख्य प्रवेशद्वार, पश्चिम चेंबर आणि पश्चिम भिंत, विद्यमान संरचनेतील पूर्व-अस्तित्वातील संरचनेचे खांब आणि खांब यांचा पुनर्वापर, विद्यमान संरचनेवरील शिलालेखांवर वैज्ञानिक अभ्यास आणि निरीक्षणांवर आधारित अरबी आणि पर्शियन शिलालेख, तळघरांमध्ये शिल्पाचे अवशेष इत्यादी, असे म्हणता येईल की विद्यमान संरचना बांधण्यापूर्वी तेथे एक मोठे हिंदू मंदिर अस्तित्वात होते,” असे अहवालामध्ये म्हणण्यात आले आहे.
हिंदू याचिकाकर्त्यांनी 17व्या शतकातील ज्ञानवापी मशीद पूर्वीपासून अस्तित्वात असलेल्या मंदिरावर बांधल्याचा दावा केल्यानंतर जिल्हा न्यायालयाने ASI सर्वेक्षणाचे आदेश दिले होते.
